بررسی تطبیقی نظارت قضایی در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادرسی کیفری ایران و دیوان کیفری بینالمللی
نویسندگان
چکیده مقاله:
یکی از جنبههای تشکیلدهنده دادرسی منصفانه در کنار ارکان «رعایت حقوق بشر» و «احترام به اصول اخلاقی»، وجود ساختار مناسب در فرایند آیین دادرسی کیفری است. بهلحاظ ساختاری درحالِحاضر دو الگوی بسته و باز بر دادرسی کیفری کشورهای مختلف حاکم است. در الگوی بسته، مقام متصدّی مرحله تحقیقات مقدماتی (دادستان یا بازپرس)، در انجام اقداماتی که جنبه قضایی داشته و با حق افراد به حریم خصوصی و آزادی ایشان در تعارضاند (مانند دستور تفتیش منازل و قرار بازداشت موقت)، اختیاری نداشته و اقدامات فوق در اختیار مقام قضایی مستقل و بیطرف دیگری قرار دارد که خود در انجام تحقیقات و جمعآوری دلایل مرتبط با جرم دخالتی نداشته است. درحالیکه در الگوی باز، مقام متصدّی تحقیقات، خود درمورد اقدامات فوق تصمیمگیری مینماید. الگوی دیوان کیفری بینالمللی از آن جهت که دادستان دیوان در اقدامات فوق، تحت نظارت نهادی با عنوان «شعبه مقدماتی» قرار دارد، الگوی بسته محسوب میشود. درحالیکه الگوی ایرانی همواره الگوی باز بوده است. در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 نیز الگوی باز پذیرفته شده است. به آن معنا که بازپرس در ایران، جز درموارد معدود، بهتنهایی راجع به حق آزادی یا بازداشت افراد تصمیمگیری کرده و نهایتاً تصمیم او قابلاعتراض است. درواقع، دادرسی ایران، فاقد نهاد قضایی ناظر بر اقدامات بازپرس است. این ایراد زمانی پررنگتر میشود که دادستان نیز در برخی مواقع ازجمله جرایم غیر ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری میتواند راجع به این حقوق افراد تصمیمگیری نماید. تحقق موازین دادرسی منصفانه و نیز تمایل جهانی به الگوی بسته مستلزم ایجاد الگوی بسته در ایران است و الگوی دیوان کیفری بینالمللی در طراحی دادرسی کیفری مناسب برای ایران راهگشا محسوب میشود.
منابع مشابه
جایگاه حقوق بزه دیده در مرحله تحقیقات مقدماتی از منظر قانون آیین دادرسی کیفری ایران
سالیان متمادی، رویکرد حمایت از متهم و حقوقِ وی به دلیل رویارویی یک نهاد قدرتمند –دادسرا- در مقابل متهمِ بیدفاع، تمام توجهات را به توسعه حقوق وی و حمایت از آن معطوف نمود. در این میان نقش بزهدیده در پیشبرد فرآیند تحقیقات مقدماتی مورد کمتوجهی قرار گرفته و جایگاه وی را در موضع انفعال قرار داده بود. با رویش رویکرد بزهدیدهمدار، نقش قربانی جرم و حقوق وی، مورد نظر دستاندرکاران برخی از سامانههای عد...
متن کاملجایگاه وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی در پرتو تحولات قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392
تحقیقات مقدماتی، اساس دعوای کیفری است؛ چون معمولاً ماحصل تحقیقات مقدماتی مبنای صدور حکم قرار میگیرد. لذا حق استفاده از وکیلمدافع در این مرحله اهمیت فراوانی دارد. حق استفاده از وکیل در حقوق جزای ایران با محدودیتهایی روبهروست. قانون آیین دادرسی کیفری 1378 درزمینة حق استفاده متهم از وکیلمدافع و میزان دخالت وکیل در تحقیقات، محدودیتهای بیشتری داشت، اما با تصویب قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392 ...
متن کاملتقویت حقوق و آزادی های متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی دادرسی کیفری مصوب 92
چکیده قانون آیین دادرسی کیفری 1392 با تأثیرپذیری از الگوی جهانی دادرسی عادلانه و استفاده از مطالعات تطبیقی با اتخاذ رویکردهای نوین از نظام دادرسی تفتیشی در مرحله تحقیقات مقدماتی فاصله گرفته است. در این میان، مقررات ناظر به حقوق دفاعی متهم، تحولات مهمی داشته و توجه و حمایت از او از همان آغاز فرایند کیفری (مرحله کشف جرم) مورد نظر قانونگذار قرار گرفته است. حق ملاقات با وکیل و پزشک و تماس تلفنی با ...
متن کاملبررسی تطبیقی مرحله تحتنظردرآیین دادرسی کیفری ایران وفرانسه
چکیده عبارت نگهداری تحتنظر ترجمهای تحت اللفظی از عبارتla gardeà vue در زبان فرانسه است که در قانون آ.د.ک مصوب 1378 ولایحه آ.د.ک عنوان گردیده و ناظر به مرحلهای است که مظنون به ارتکاب جرم در بازداشت نیروهای پلیس به سر میبرد. این مرحله به دلیل شرایط خاص حاکم بر آن، نسبت به حقوق متهم از اهمیت فوق العادهای برخوردار است. تجربه نشان داده است که حقوق متهم در این مرحله نسبت به سایر مراحل دادرسی ...
متن کاملنوآوریهای آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 درباره حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی
حقوق دفاعی متهم از مباحثی است که مربوط به حقوق بشر میباشد و ذهن قانونگذاران و اجرا کنندگان عدالت را به خود مشغول کرده است. در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای برآنیم تا نوآوریهائی که قانونگذار در رابطه با حقوق دفاعی متهم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پیشبینی کرده را بررسی کنیم. قانونگذار در این قانون با به کارگیری الگوهای دادرسی عادلانه و با هدف تأمی...
متن کاملمشارکت سازمانهای بینالمللی در تحقیقات مقدماتی دیوان کیفری بینالمللی
چکیده سازمانهای بینالمللی بهعنوان یکی از تابعان کارآمد حقوق بینالملل در مسائل مختلف بینالمللی کارکردهای متنوعی دارند. با تاسیس دیوان کیفری بینالمللی، مشارکت سازمانها در تضمین تحقق عدالت کیفری متحول شده است. مشارکت سازمانهای بینالمللی در روند دادرسی از طریق ارایه اطلاعات یکی از سازوکارهایی است که میتواند در تحقق عدالت کیفری تاثیرگذار باشد. هدف این مقاله بررسی امکان ت...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 8 شماره 15
صفحات 151- 172
تاریخ انتشار 2020-06-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023